Dọn dẹp đón Tết
1. Ý nghĩa
- Trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt, bàn thờ là nơi linh thiêng, thể hiện sự tôn kính của gia chủ đối với Thần linh, sự tưởng nhớ của con, cháu đối với ông bà, tổ tiên nên có ý nghĩa rất quan trọng. Vì vậy, bàn thờ luôn phải giữ sạch sẽ, gọn gàng, nhất là trong những dịp đặc biệt như lễ, Tết. Nơi thờ cúng sạch, đẹp không chỉ thể hiện tấm lòng của gia chủ, con cháu mà còn là cách để cầu may mắn, tài lộc đến với gia đình trong năm mới.
2. Dọn dẹp bàn thờ
● Thời gian:
- Theo quan niệm của dân gian, Ông Công, Ông Táo là những người trông coi bếp núc, đất đai cho gia đình. Ngày 23 tháng Chạp hàng năm, Ông Công, Ông Táo cưỡi cá chép về trời để bẩm báo những việc đã xảy ra. Đây là dịp thích hợp để người dân lau dọn bàn thờ cuối năm nhằm đón năm mới mà không ảnh hưởng và động chạm đến việc thờ cúng những vị Thần linh, ông bà, tổ tiên.
- Bên cạnh ngày 23, các ngày 13, 15, 20, 21, 25, 27 tháng Chạp (Âm lịch) cũng là những ngày đẹp để vệ sinh bàn thờ.
● Cách dọn dẹp bàn thờ:
- Bước 1: Chuẩn bị
+ Trước khi lễ, lau dọn nhà cửa sạch sẽ, mở toang các cửa trong nhà, chuẩn bị đĩa cúng hoa quả tuỳ tâm: 10 bông cúc vàng chia làm 2 bình cắm 2 bên (không có 2 bình thì 1 bình 5 bông cũng được).
+ Rượu trắng và 1 củ gừng để nguyên vỏ giã nát + khăn sạch (giã gừng và đổ rượu vào, ngâm khăn vào rượu ít nhất 30 phút trước khi lau dọn).
- Bước 2: Thắp hương trước khi dọn dẹp
+ Thắp 1 nén hương và khấn xin phép gia tiên/ các quan thần linh/ thần tài để thông báo xin được dọn dẹp bàn thờ xin các Ngài tạm lánh sang 1 bên để thực hiện việc dọn dẹp
+ Đợi hương tàn hết thì mới bắt đầu dọn.
- Bước 3: Hạ các đồ muốn lau dọn xuống
+ Tuyệt đối không được hạ và di chuyển bát hương (có 1 số vùng miền cứ 23 là đổ hết tro trong bát hương, sau đó cho tro mới vào bốc lại).
+ Không dốc, đổ bát hương, mà nên bốc từng nắm, tránh âm phần bị động.
+ Cần chuẩn bị 1 cái bàn to và cao, phủ vải hoặc giấy đỏ để hạ đồ thờ cúng (bài vị, di ảnh, bình hoa, chén nước,… xuống và để ngay ngắn đồ thờ cúng lên bàn).
+ Không lau đồ trực tiếp trên bàn thờ.
+ Dùng khăn sạch đã ngâm rượu gừng từ 30 phút trở lên để lau toàn bộ các đồ thờ.
+ Sau đó dùng thêm 1 khăn khô lau lại. Lau lần lượt từng món, không nên lau vội vàng, không kẹp đồ thờ vào nách, chân hoặc háng. Không được vứt đồ thờ cúng lăn lóc mà phải để ngay ngắn, trang nghiêm.
- Bước 4: Bao sái ( vệ sinh bát hương), rút tỉa chân hương
+ Rửa 2 tay sạch bằng rượu gừng trước khi thực hiện.
+ Dùng 1 tay giữ chặt bát hương xuống để tránh làm cho bát hương bị xê dịch.
+ Dùng khăn khô, chổi khô lau quét toàn bộ bụi trên miệng, xung quanh bát hương.
+ Sau khi lau dọn, lấy 2 tay (lưu ý là 2 tay) rút tỉa từng chân hương 1 cho tới khi chân hương còn số lẻ 1/3/5/7/9.
+ Thường bát hương thần linh nên để lại 5 chân hương (ngũ hành tề tụ).
+ Những bát hương khác thì để lại 3 chân hương (sinh tài).
+ Chỗ chân hương rút ra để lại lên bàn có phủ vải/ giấy đỏ, sau đó hoá hết chân hương đó đi, tro tàn gom lại và thả ra sông có dòng chảy nếu có thể.
+ Sau đó lấy thêm 1 khăn sạch khô lau dọn tàn từ chân hương cũ rơi xuống.
+ Dùng khăn đã ngâm rượu gừng lau lại 1 lần xung quanh bát hương là hoàn thành.
+ Lấy khăn khô lau và thu dọn hết toàn bộ bụi, tro trên bàn thờ xuống.
+ Thêm 1 khăn sạch khác cũng đã ngâm rượu, lau lại toàn bộ bàn thờ, sau đó lại dùng khăn khô lau lại 1 lần nữa.
- Bước 5: Đặt lại đồ cúng
+ Đặt lại đồ thờ cúng và thay nước, thay chum gạo muối (nếu có). Sau đó, khấn xin thỉnh các Ngài về, báo cáo con đã xong việc.
3. Những lưu ý khi dọn dẹp bàn thờ
- Chú ý không được xê dịch bát hương, làm đổ vỡ đồ trên ban thờ khi đang bao sái.
- Chổi quét hoặc khăn lau ban thờ thường được dùng riêng, và rất hạn chế sự chung đụng.
- Nước lau bàn thờ trước tiên là nước sạch, không được dùng nước lạnh. Sau đó dùng rượu trắng với gừng (hoặc nước vang – nước ngũ vị hương) để lau sạch bàn thờ.
- Khi lau bát hương, bài vị phải lấy tay giữ không cho xoay rồi lấy khăn sạch, ẩm, phun rượu pha gừng giã nhỏ, nước hoa, ngũ vị hương... lau cho sạch.
- -Điều quan trọng nhất là sự thành tâm của gia chủ khi thực hiện bao sái, nghiêm túc thể hiện lòng thành kính, tôn trọng với người trên.
4. Văn khấn xin phép bao sái lau dọn:
Con nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Tín chủ tên là:
Cư ngụ tại địa chỉ:
Hôm nay ngày... tháng... năm... xét thấy bản thân mình chưa chu toàn nên để hương án bị bụi, xin thành tâm sám hối.
Tín chủ xin kính cáo với các chư vị (tùy theo bàn thờ đó thờ thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…), chọn được ngày lành tháng tốt hôm nay xin cho phép tín chủ được sái tịnh để cho bàn thờ được trang nghiêm thanh tịnh, kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ.
Mong các vị độ cho con lau dọn được khang trang mỹ hảo, cho hương án được an chính vị, cho âm phần được an yên, cho gia cư được lạc thổ.
Chúng con người trần mắt thịt, tội lỗi đầy thân, chỉ biết kính cẩn tâm thành nếu có gì si mê lầm lỡ kính xin được tha thứ bỏ quá đại xá cho.
(Xong vái 3 vái).
=> Sau đó đợi hương tàn thì bắt đầu dọn dẹp bàn thờ.
